Umowa licencyjna w działaności wydawniczej, cz. 2

Licencji ciąg dalszy. Poprzedni wpis poświęcony odpowiadał na pytania, czym jest umowa li­cen­cyjna, do czego służy, kiedy po­winno się ją za­wierać i w ja­kiej formie. Dzisiaj będzie o tym, co najważniejsze z punktu widzenia wydawcy, chcącego odpowiednio zabezpieczyć swoje interesy w relacji z twórcą, czyli o treści umowy licencyjnej zawartej na piśmie.

Prakreacja.pl
Ten poradnik powstał w 2013 roku. Nowsze opracowanie znajdziesz tutaj: umowa wydawnicza – praktyczny poradnik.

Spis treści

Dla twojej wygody przygotowałem spis treści, który ułatwi ci poruszanie się po tej stronie. 

WZÓR UMOWY LICENCYJNEJ

Zacznijmy od tego, że nie istnieje coś takiego jak jedyny słuszny wzór umowy licencyjnej. W sieci można znaleźć mnóstwo bardziej lub mniej udanych projektów umów licencyjnych, ale nie są one w żaden sposób wiążące, ani powszechnie obowiązujące.

Ustawodawca stanowi o pewnych klauzulach, które muszą / mogą się w umowie znaleźć, ale nigdzie nie publikuje jej jedynego prawidłowego wzoru, który miałby obowiązywać wszystkich zainteresowanych jej zawarciem.

Wpis ten to nic innego jak jeszcze jeden projekt umowy licencyjnej, z tym, że wzbogacony o komentarz dotyczący poszczególnych jej klauzul – tak, by w oparciu o przygotowane przeze mnie wskazówki, możliwe było sporządzenie kompletnej umowy na potrzeby indywidualnego przypadku.

TYTUŁ UMOWY

Naturalną skłonnością ludzką towarzyszącą pisaniu czegokolwiek, jest nadanie swojej radosnej twórczości tytułu. Nie inaczej będzie i w tym przypadku – budowanie treści naszej umowy, zaczynamy od wskazania jej rodzaju – przepis mówi o umowie o korzystanie z utworu, zwanej ”licencją”, ale przyjęło się nazywać taką umowę umową licencyjną po prostu. Jak ją nazwiemy – to tak naprawdę bez znaczenia. Ja piszę zawsze ”umowa licencyjna” i tyle.

STRONY I DATA ZAWARCIA

Jeśli mamy już tytuł, warto byłoby wskazać strony umowy oraz datę jej zawarcia. Najłatwiej załatwić to formułą:

umowa zawarta w dniu ….., pomiędzy

……

zwanym dalej ”Licencjobiorcą”

a …….

zwanym dalej ”Licencjodawcą”.

Sformułowanie ”zwanym dalej” pozwala nam  na dalsze posługiwanie się w treści umowy przyjętymi określeniami zamiast każdorazowego powtarzania imienia i nazwiska strony.

ORGANIZACJA TEKSTU

W ten sposób podstawy mamy już za sobą – wiemy jaką umowę zawieramy, z kim i kiedy dokładnie. Pora przejść do konkretów. Ja te konkrety ubieram zawsze w paragrafy, a paragrafy dzielę na ustępy. Dzięki temu umowa nabiera przejrzystości – poszczególne kwestie regulowane są w oddzielnych paragrafach. Paragrafy warto jeszcze tytułować, szczególnie w przypadku dłuższych i bardziej skomplikowanych umów – dzięki temu łatwiej poruszać się w treści umowy.

KLAUZULA WSTĘPNA

Paragraf pierwszy zawsze poświęcam przedmiotowi umowy. Nie jest to w żaden sposób wymagane, ale pokrywa się z moją skłonnością do uporządkowania. Treść § 1 zależy zatem od tego, co poprzez umowę chcemy osiągnąć. Ostatnio konstruowaną przeze mnie umową była umowa licencyjna oparta na stałej współpracy danego autora z wydawcą. Dlatego też § 1 przyjął następującą treść:

Przedmiotem niniejszej umowy jest ustalenie zasad współpracy Licencjodawcy z Licencjobiorcą w zakresie publikacji utworów Licencjodawcy w magazynie ….. – zwanym dalej magazynem – którego wydawcą jest Licencjobiorca.

WARUNKI LICENCJI

Paragraf drugi to już esencja całej umowy, bowiem zawierają się w nim warunki udzielanej wydawcy licencji. To tutaj jest miejsce na określenie:

  • utworu, bądź utworów których dotyczy licencja
  • wyłączności, bądź niewyłączności licencji
  • odpłatności, bądź nieodpłatności licencji
  • pól eksploatacji, których dotyczy licencja
  • czasowego lub / i terytorialnego ograniczenia licencji

UTWÓR / UTWORY OBJĘTE LICENCJĄ

Wskazanie utworu / utworów objętych licencją może nastąpić poprzez konkretne oznaczenie każdego z nich, najczęściej tytułem. Sytuacja taka będzie miała miejsce w przypadku jednorazowych, okazjonalnych publikacji. Natomiast w sytuacji, gdy dany twórca współpracuje z wydawcą stale, najwygodniejszym rozwiązaniem jest zawarcie umowy dotyczącej wszystkich utworów – również tych mających powstać w przyszłości –  napisanych z myślą o publikacji u danego wydawcy. Należy przy tym pamiętać, że:

umowa licencyjna nie może dotyczyć wszystkich (wyczerpujących całą twórczość autora) utworów mających powstać w przyszłości – tak sformułowana klauzula pozostawałaby  nieważną.

Dlatego koniecznym jest wskazanie w jaki sposób utwory autora będą kwalifikowane jako te przeznaczone do publikacji w projekcie wydawcy. W przypadku ostatnio konstruowanej przeze mnie umowy, odpowiednia klauzula wyglądała następująco:

Poprzez nadesłanie utworu na adres poczty elektronicznej ….. i jego akceptację przez Licencjobiorcę, Licencjodawca udziela Licencjobiorcy nieodpłatnej licencji wyłącznej […]

Wskazanie konkretnych utworów wyglądałoby w następujący sposób:

Licencjodawca udziela Licencjobiorcy nieodpłatnej licencji wyłącznej na wykorzystanie następujących utworów: …… , ….. , ….. ,

Powyżej przytoczone klauzule to tylko przykłady.

Wskazanie utworów objętych licencją może nastąpić w dowolny inny sposób, ale taki, by nie było wątpliwości co do zakresu utworów objętych licencją.

WYŁĄCZNOŚĆ / NIEWYŁĄCZNOŚĆ LICENCJI

O tym, czym jest wyłączność licencji i jakie konsekwencje co do formy umowy wiążą się z jej zastrzeżeniem, pisałem w poprzednim wpisie. Jeśli chodzi o treść umowy, bardzo ważnym jest wskazanie, że:

jeśli wydawca chce zagwarantowa sobie wyłączność korzystania z utworu / utworów w określonyc sposób, odpowiednie zastrzeżenie musi znaleźć się w treści umowy – w przeciwnym razie, domniemywa się, że licencja jest niewyłączną.

Przykład klauzuli zapewniającej wydawcy wyłączność:

Licencjodawca udziela Licencjobiorcy nieodpłatnej licencji wyłącznej [… ]

ODPŁATNOŚĆ / NIEODPŁATNOŚĆ LICENCJI

Ustawodawca przyjął, że licencja – co do zasady – jest umową odpłatną, tzn. że twórcy należy się wynagrodzenie. Przejawia się to w unormowaniu, że:

jeśli w umowie nie zastrzeżono nieodpłatności, umowa pozostaje odpłatną.

Przykład klauzuli przewidującej nieodpłatność umowy:

Licencjodawca udziela Licencjobiorcy nieodpłatnej licencji wyłącznej [… ]

Jeśli umowa ma być odpłatną, warto w jej treści precyzyjnie określić przysługujące twórcy wynagrodzenie. W przypadku braku takiego określenia, ustawodawca przewiduje dwa ogólne kryteria, które posłużą sądowi – w razie sporu – do oszacowania należnego wynagrodzenia. Są to: zakres udzielonego prawa oraz korzyści wynikające z korzystania z utworu. Przy tak ogólnych kryteriach tym ważniejsze jawi się dokładne określenie wynagrodzenia w umowie.

W praktyce funkcjonują trzy systemy ustalania wynagrodzenia:

  • wynagrodzenie ryczałtowe – wysokość wynagrodzenia wskazana jest kwotowo w umowie, np. 1000 zł
  • wynagrodzenie procentowe – wysokość wynagrodzenia uzależniona jest od obrotu lub dochodu uzyskiwanego z eksploatacji utworu przez licencjobiorcę, np. 10 %
  • wynagrodzenie mieszane – wynagrodzenie składa się z dwóch części – określonej w umowie kwoty oraz procenty od obrotu / dochodu

Określenie wynagrodzenia w systemie procentowym albo mieszanym sprawia, że twórcy przysługuje – na mocy samej ustawy – prawo do otrzymania informacji i wglądu w niezbędnym zakresie do dokumentacji mającej istotne znaczenie dla określenia wysokości tego wynagrodzenia.

POLA EKSPLOATACJI

Koniecznym elementem warunków udzielanej licencji jest wskazanie pól eksploatacji, na których wydawca będzie mógł korzystać z utworu. Pojęcie pól eksploatacji wydaje się dosyć mgliste, ale oznacza po prostu sposoby korzystania z utworu. Oznaczenie tych pól jest konieczne, ponieważ:

licencja obejmuje tylko pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione.

Oznacza to, że wydawca ma prawo korzystać z utworu tylko w taki sposób, w jaki przewiduje to umowa.

Problematyka pól eksploatacji jest bardzo obszerną i doczekała się już wielu bardzo szczegółowych opracowań. To, co jest dla nas w tej chwili najważniejsze z punktu widzenia wydawcy, to zapewnienie sobie możliwości korzystania z utworu na wszystkich polach eksploatacji. Najprościej uczynić to można poprzez wskazanie pól wymienionych w ustawie, bowiem wyliczenie ustawowe zawiera w tej chwili wszystkie sposoby korzystania z utworu, jakie można sobie wyobrazić.

Oto klauzula, która zapewni wydawcy możliwość korzystania z utworu na wszystkie dostępne sposoby:

Licencjodawca udziela Licencjobiorcy nieodpłatnej licencji wyłącznej na wykorzystanie nadesłanego utworu w całości, części lub wybranych fragmentów utworu na następujących polach eksploatacji:

1) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu w całości, części lub wybranych fragmentów utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;

2) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór w całości, jego część lub wybrane fragmentów utworu utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;

3) w zakresie rozpowszechniania utworu w całości, części lub wybranych fragmentów utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w całości, części lub wybranych fragmentów utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Oczywiście można w umowie dokładnie opisywać poszczególne pola eksploatacji (np. publikacja utworu na stronie internetowej o wskazanym adresie), ale często wydawca nie jest w stanie przewidzieć w chwili zawierania umowy wszystkich możliwych sposobów wykorzystania utworów i w przyszłości koniecznym może okazać się zawarcie stosownych aneksów do umowy.

CZASOWE / TERYTORIALNE OGRANICZENIE LICENCJI

Ustawodawca przewidział, że:

umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w umowie postanowiono inaczej.

Jeśli zatem wydawca chce sobie zapewnić możliwość korzystania z utwory przez okres dłuższy niż 5 lat i na szerszym terytorium, musi zawrzeć stosowne klauzule w umowie. Przykład:

Licencja udzielana jest na czas nieokreślony i pozostaje nieograniczoną terytorialnie.

OŚWIADCZENIA TWÓRCY

Najważniejszą część umowy licencyjnej – warunki udzielonej licencji – mamy już za sobą. Przyszedł więc czas na oświadczenia twórcy. Oświadczenia, którymi wydawca zabezpiecza się na wypadek, gdyby okazało się, że utwór, którego dotyczy licencja, narusza czyjeś prawa autorskie.

Licencjodawca oświadcza, że jest twórcą – w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo autorskie i prawa pokrewne – nadesłanego utworu.

Licencjodawca oświadcza, że:

a) przysługuje mu do nadesłanego utworu wyłączne i nieograniczone prawo autorskie (osobiste i majątkowe);

b) może rozporządzać prawami autorskimi do nadesłanego utworu w zakresie niezbędnym do zawarcia i wykonywania niniejszej umowy;

c) przysługujące mu majątkowe prawa autorskie do nadesłanego utworu nie zostały zajęte w rozumieniu przepisów o postępowaniu egzekucyjnym;

d) nadesłany utwór został przez niego wykonany osobiście;

e) nadesłany utwór nie jest opracowaniem, przeróbką lub adaptacją cudzego utworu;

f) do dnia zawarcia niniejszej umowy nadesłany utwór nie został opublikowany lub rozpowszechniony.

Licencjodawca oświadcza, iż utwór stanowiący przedmiot umowy nie jest obciążony żadnymi roszczeniami i innymi prawami osób trzecich.

W razie skierowania przeciwko Licencjobiorcy roszczeń przez osoby trzecie z tytułu naruszenia – w wyniku korzystania przez Licencjobiorcę z utworu w zakresie określonym przez niniejszą umowę – przysługujących im praw autorskich, Licencjobiorca zawiadomi o tym fakcie niezwłocznie Licencjodawcę, który zobowiązuje się do przejęcia powyższych roszczeń

Zawarcie takich klauzul w umowie zabezpiecza wydawcę przed ponoszeniem konsekwencji nieuczciwości twórcy.

PRACE REDAKCYJNE

W umowie warto również zawrzeć klauzulę, która pozwoli wydawcy na dokonanie drobnych zmian w utworze i wizualne przystosowanie go do publikacji. Z punktu widzenia wydawcy, wydaje się to oczywiste, ale twórcy nie zawsze zdają sobie z technicznych szczegółów pracy wydawnictwa.

Wraz z udzieleniem licencji, Licencjodawca wyraża zgodę na dokonywanie przez Licencjobiorcę korekt i zmian redakcyjnych w tekście nadesłanego utworu. Dokonanie istotnych zmian redakcyjnych, stanowiących ingerencję w treść utworu i wpływających na jego spójność oraz odbiór wymaga zgody Licencjodawcy.

Licencjodawca wyraża zgodę na redakcyjne opracowanie nadesłanego utworu poprzez opatrzenie go ilustracjami i edycję właściwą dla technicznej i estetycznej formuły wydania magazynu. Formułę tę określa wyłącznie Licencjobiorca.

NA KONIEC

Ostatni paragraf to już typowe formuły, które znajdują się w więkoszości cywilnoprawnych umów:  odesłanie do Kodeksu Cywilnego, procedura zmiany umowy, wybór sądu właściwego i forma zawarcia umowy.

W sprawach nieuregulowanych w niniejszej umowie mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo autorskie i prawa pokrewne oraz przepisy Kodeksu Cywilnego.

Wszelkie zmiany i uzupełnienia umowy powinny być sporządzone na piśmie pod rygorem nieważności.

Strony zgodnie deklarują polubowne rozstrzyganie wszelkich sporów i wątpliwości jakie będą wynikiem obowiązywania niniejszej umowy – na drodze bezpośrednich negocjacji; na wypadek braku osiągnięcia porozumienia w tym trybie, ewentualne spory wynikłe na tym tle, rozstrzygać będzie sąd właściwy dla siedziby Licencjobiorcy.

Niniejszą umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze Stron.

PODPISY

Pozostała jeszcze sprawa pozornie banalna, a jednak nastręczająca często wątpliwości. Problematyka podpisów – zarówno tradycyjnych, jak i elektronicznych – wymaga znacznie szerszego omówienia, ale na potrzeby dzisiejszego wpisu wystarczy zapamiętać, że:

dla pewności zawsze najlepiej dysponować dokumentem z podpisem (imię i nazwisko ) własnoręcznym.

WZÓR

Zaczynałem ten wpis od informacji, że nie istnieje coś takiego jak jedyny słuszny wzór umowy licencyjnej. Istnieją za to liczne przykłady takich umów. Poniżej link do jednego z takich przykładów – przygotowanego przeze mnie na potrzeby magazynu, który współpracuje z autorami w sposób stały i bez wynagrodzenia.

Powyższe omówienie treści umowy licencyjnej nie wyczerpuje całości problematyki. Umowom wydawniczym poświęcone są liczne szczegółowe publikacje. Moim celem było naświetlenie jedynie najważniejszych kwestii związanych z redagowaniem treści licencji. W razie jakichkolwiek pytań, pozostaję do dyspozycji.

Bonus: kurs on-line

Chcesz dowiedzieć się, w jaki sposób samodzielnie przygotować umowę dotyczącą praw autorskich albo po prostu taką umowę zrozumieć, zweryfikować i umieć negocjować?

Jako dodatek do tego artykułu przygotowałem 9-dniowy kurs e-mailowy poświęcony umowom dotyczącym praw autorskich.

Udział w kursie jest nieodpłatny.

Kurs polega na tym, że przez 9 dni otrzymujesz wiadomości dotyczące poszczególnych elementów umowy. Rozprawiamy się z tematami takimi jak:

  • strony umowy,
  • preambuła,
  • definicje,
  • przedmiot umowy,
  • szczegółowe postanowienia licencyjne,
  • prawa zależne i osobiste,
  • odpowiedzialność z tytułu naruszenia praw autorskich,
  • wynagrodzenie,
  • postanowienia końcowe.

Kurs dostępny jest wyłącznie dla subskrybentów newslettera. Jeżeli chcesz wziąć w nim udział, zapisz się do newslettera korzystając z poniższego formularza, a zostaniesz również automatyczny zapisany do grupy uczestników kursu.

Prakreacja.pl

 

Niestety, ale wybrałeś/aś brak obsługi systemu komentarzy Disqus w menu cookies. Zmień to ustawienie, żeby zobaczyć w tym miejscu komentarze.